Naplata potraživanja pravnih lica
Registrovani ste kao preduzetnik ili ste vlasnik odnosno direktor društva sa ograničenom odgovornošću, imate dužnike koji ne izmiruju svoje obaveze i u dilemi ste kako da naplatite svoje potraživanje.
Odgovor je kratak-u izvršnom postupku, preko javnog izvršitelja.
Pokretanje postupka
Dakle, na osnovu računa koji ste izdali kupcu svoje robe odnosno korisniku usluga, potrebno je da inicirate izvršni postupak u kojem ćete naplatiti svoje potraživanje. Obraćete se nadležnom sudu (sudu na kojem vaš dužnik ima prebivalište ili imovinu), uz predlog dostavljate račune koji nisu izmireni i predlažete da sud donese rešenje o izvršenju, koje se dalje dostavlja javnom izvršitelju na postupanje. Javnog izvršitelja „birate“ sami, a bitno je da je na teritoriji suda koji je doneo rešenje.
Potrebna dokumentacija
Uz predlog za izvršenje potrebno je dostaviti račune po kojima dužnik duguje, kao i dokaz o tome da je iste primio. Dokaz o prijemu može biti potpis dužnika (ili lica zaposlenog kod njega) na računu, potvrda o prijemu pošiljke, ukoliko ste račun slali poštom, odnosno potvrda da je dužnik prihvatio elektronsku fakturu, ukoliko ste istu ekspedovali putem SEF-a.
U praksi se može dogoditi da dužnik izbegava da primi fakturu koju mu šaljete, pa ukoliko vam se prva pošiljka vrati, istu možete poslati ponovo poslati 15 dana nakon prvog slanja. U tom slučaju, čak i da dužnik ne primi drugu pošiljku, smatraće se da mu je uručena protekom roka od 8 dana od dana drugog slanja te pošiljke. Ukoliko dođe do ovakve situacije, sudu je uz račun, potrebno dostaviti i dokaz o oba slanja računa.
Takođe, ukoliko vam dužnik duguje deo računa, jer je jedan deo već izmirio, sudu dostavljate fakturu po kojoj duguje i analitičku karticu iz koje se vide izdati računi, uplate dužnika i njihovo knjiženje, kako bi se videlo konačno dugovanje izvršnog dužnika.
Šta se sve naplaćuje u izvršnom postupku?
U izvršnom postupku se naplaćuje glavni dug, zakonska zatezna kamata na glavni dug od dana dospeća računa do dana isplate, kao i troškovi postupka koji su nastali na strani poverioca u toku izvršnog postupka (takse za predlog za izvršenje, troškove za rad javnog izvritelja, troškove angažovanja advokata, kao i ostale troškove koji nastanu u toku postupka izvršenja).
Dakle, izvršni dužnik je u obavezi da pored glavnog duga izmiri i sve ostale troškove izvršnog postupka koje izvršni poverilac bude imao u toku postupka.
Izvršni poverilac pored svega navedenog može potraživati i naknadu od 20.000,00 dinara zbog kašnjenja dužnika u izmirenju novčane obaveze.
Naknada zbog kašnjenja u izmirenju novčane obaveze
Kako je u prethodnom stavu navedeno, poverilac od dužnika može potraživati i iznos od 20.000,00 dinara zbog kašnjenja dužnika u izmirenju novčane obaveze. U pitanju je fiksni iznos, koji se naplaćuje nezavisno od kamate i troškova postupka i na njega se ne obračunava kamata. Poverilac može, ali ne mora da potražuje ovaj iznos, dakle, u pitanju je samo njegova odluka. Isti se ne može potraživati za svaku fakturu po kojoj je dužnik u docnji, jer se to smatra zloupotrebom prava, već ovaj iznos može potraživati za celokupno dugovanje.
Troškovi postupka
Izvršni poverilac će svakako imati troškove prilikom pokretanja postupka. Prilikom podnošenja predloga za izvršenje odmerava se sudska taksa za predlog i izvršni poverilac je u obavezi da je plati u roku od 8 dana od dana prijema opomene. Takođe, javni izvršitelj nakon prijema predmeta donosi zaključak o predujmu kojim obavezuje izvršnog poverioca da predujmi troškove njegovog rada. Iznos i sudske takse i predujma zavise od visine potraživanja. Svakako, kako je napred navedeno, svi ovi troškovi se nadoknađuju od izvršnog dužnika do kraja postupka.
Sredstva i predmeti izvršenja
Sredstvo odnosno predmet izvršenja mogu biti sredstva na tekućem računu izvršnog dužnika, pokretne stvari, nepokretnosti, zarada, penzija, potraživanja koja izvršni dužnik ima od trećih lica. U trenutku podnošenja predloga za izvršenje, poverilac može opredeliti jedno ili više sredstava, odnosno predmeta izvršenja, a u toku postupka iste može menjati. To u praksi znači da prilikom podnošenja predloga za izvršenje možete predložiti da se izvršenje sprovede na sredstvima na tekućem računu izvršnog dužnika, a da u slučaju da isti budu blokirani nakon donošenja rešenja, možete dodati i predlog da se izvršenje sprovede popisom, procenom i prodajom pokretnih stvari izvršnog dužnika.
Svakako je preporuka da se izvršenje sprovodi na novčanim sredstvima (blokadom tekućih računa, na zaradi ili penziji), jer je to najbrži način naplate, koji iziskuje najmanje troškova.
Izvršni dužnik može i dobrovoljno izmiriti svoju obavezu nakon prijema rešenja o izvršenju, što značajno može smanjiti troškove postupka.
Izvršni dužnici
Izvršni dužnici mogu biti fizička i pravna lica i preduzetnici. Ukoliko je izvršni dužnik pravno lice-društvo sa ograničenom odgovornošću, ortačko društvo, komanditno društvo, akcionarsko društvo, isto odgovara za svoje dugove samo sopstvenom imovinom. Dakle, imovina članova društva ili organa društva ne može biti predmet izvršenja. Od ovog pravila postoje određeni izuzeci koje zakon predviđa, ali se njima nećemo baviti u ovom tekstu.
Sa druge strane, preduzetnici i fizička lica odgovaraju za dugovanje celokupnom svojom imovinom. Bitno je imati u vidu da preduzetnici koji prestaju sa radom, odgovaraju za dugovanja ugašene preduzetničke radnje čak i nakon gašenja iste.
Nakon smrti fizičkih lica, za njihova dugovanja odgovaraju njihovi naslednici do visine nasleđene imovine.
Bitne napomene
Pre pokretanja izvršnog postupka nabitnije je doći do informacije da li je vaš dužnik likvidan, odnosno da li poseduje imovinu iz koje se može naplatiti potraživanje. Na sajtu Narodne banke Srbije može se izvršiti provera da li su računi pravnih lica i preduzetnika u blokadi ili ne, kao i za koji iznos.
Ovo je važno kako biste procenili mogućnost naplate, jer ukoliko je dužnik u blokadi, pokretanje izvršnog postupka može biti samo trošak, sa minimalnim izgledima za namirenje duga.
Što se tiče fizičkih lica, ne postoji sistemska mogućnost provere likvidnosti (osim provere podatka da li dužnik ima nepokretnu imovinu, što možete učiniti kod Službe za katastar nepokretnosti), ali je naša preporuka da neformalnim putem dođete do informacije da li je dužnik u radnom odnosu, ili je korisnik penzije.
Redosled namirenja
Ukoliko se prema istom izvršnom dužniku vodi više izvršnih postupaka prioritet u namirenju će imati poverilac koji je ranije pokrenuo izvršni postupak, nezavisno od toga čije je potraživanje starije. Iz ovog razloga je bitno da u slučaju docnje dužnika blagovremeno reagujete i pokrenete izvršni postupak prinudne naplate dugovanja.
Prava izvršnog dužnika
Na doneto rešenje o izvršenju izvršni dužnik ima pravo prigovora o kojem odlučuje sud. Sud može odbiti prigovor, u kom slučaju će se izvršni postupak nastaviti. Takođe, sud može i usvojiti prigovor, prekinuti postupak izvršenja, i uputiti stranke da u parnici dokazuju svoje navode (da li dugovanje postoji i u kom iznosu).
Napomena: Stavovi koje je autor izneo u ovom stručnom članku predstavljaju shvatanja autora teksta, koja se zasnivaju na tumačenju autora i propisima važećim u trenutku njegovog objavljivanja, i ne predstavljaju obavezujuće instrukcije. Ovaj članak predstavlja autorsko delo, koje se bez dozvole autora ne može objavljivati u celini ili u pojedinim njegovim delovima.
